ارزیابی تحمل به تنش شوری در ارقام مختلف کلزا (brassica napus l.)

شوری یکی از مهمترین تنش های غیر زنده ای است که باعث کاهش قابلیت تولید محصول می شود. به همین منظور جهت مطالعه تاثیر سطوح مختلف شوری درسه سطح شوری (?، 0 و14دسی زیمنس بر متر) بر هفت رقم کلزا (lsg1،sarigol ، lsn، lsg2،ktl2 ، rgs003 وhyola401 ) آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. در این تحقیق تعداد 20 صفت مختلف شامل ارتفاع بوته، طول ریشه، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف در ساقه اصلی، طول غلاف در ساقه اصلی، وزن غلاف در ساقه اصلی، تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد دانه در غلاف شاخه فرعی، طول غلاف در شاخه فرعی، تعداد دانه در غلاف، وزن اندام هوایی، وزن ریشه، وزن هزار دانه، درصد کلسیم، پتاسیم و سدیم برگ، نسبت پتاسیم به سدیم برگ، درصد شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه با اندازه گیری تعداد 5 بوته در هرگلدان ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که در همه صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری بین سطوح شوری و ارقام مختلف وجود دارد، بطوریکه با افزایش سطح شوری در تمامی ارقام، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیکی، تعداد غلاف، ارتفاع بوته، طول ریشه، وزن ریشه، وزن هزار دانه و درصد پتاسیم اندام های هوایی کاهش یافت در حالیکه درصد سدیم اندام های هوایی افزایش یافت. همچنین نتایج نشان دادند که ارقام مختلف کلزا تحت سطوح مختلف شوری واکنشهای متفاوتی نشان می دهند، ولی در هر هفت رقم مورد آزمایش با افزایش سطوح شوری، عملکرد دانه کاهش یافت. از آنجا که سطح شوری 14 دسی زیمنس برمتر مورد توجه ترین سطح شوری بود، در این سطح شوری بیشترین عملکرد دانه در رقم lsg2 بدست آمد که به نظر می رسد برای کاشت در مناطق با شوری بالا می تواند مناسب باشد. همچنین رگرسیون گام به گام صفات مورد اندازه گیری نشان داد که ارتفاع بوته اولین صفت وارد شده به مدل در ارتباط با عملکرد دانه ارقام در سطوح مختلف شوری می باشد به طوریکه ارقام دارای ارتفاع بوته بلندتر عملکرد دانه بیشتری را نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه علیت حاکی از این می باشد که صفت تعداد غلاف در بوته دارای اثر مستقیم بالا و مثبتی (66/1) بود و همچنین اثر غیر مستقیم آن از طریق سایر صفات پایین بوده و می تواند به عنوان معیاری جهت گزینش عملکرد دانه تحت تاثیر تنش شوری در نظر گرفته شود و با تکیه بر صفاتی مانند تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در شاخه فرعی بتوان گزینش مطلوبی جهت افزایش عملکرد دانه در هر بوته اقدام نمود.